En iyi seçenek, ambalaj atıklarının oluşumunu önlemektir. Bunun yapılamadığı durumlarda atıkları mümkün olduğunca azaltmalı, ayrıştırmalı ve geri dönüştürmeliyiz. Bunun için plastik ambalajları özel çöp kutularına atıyoruz. Ardından gelen geri dönüşüm aşamasında ise öncelikle farklı plastik türleri ayrıştırılmalıdır. Peki hangi tür plastikler vardır ve ayrıştırma süreci nasıl gerçekleşir?
Farklı plastik türleri nelerdir ve ayrıştırılmaları nasıl gerçekleşir?
Gerekli malzemeler
- Birkaç adet boş plastik ambalaj
- PET, PE, PS ve PVC materyallerinden yapılmış olan küçük plastik parçaları
- Bardak
- Kaşıklar
- Sofra tuzu
Haydi başlayalım
1. Plastik ambalaj toplayın ve bunları tanımlayın
Farklı plastik türlerinden yapılmış olan birkaç plastik ambalaj toplayın. Bu plastik ambalajların üzerinde geri dönüşüm sembolleri ve plastik türünü belirten kısaltmalar bulmaya çalışın. Plastik türünü gösteren kısaltma her zaman bir geri dönüşüm sembolünün altında bulunur. Bulduğunuz farklı kısaltmaları yazın.
2. Plastik ambalajları keserek parçalara ayırın
"PET", "HDPE" ya da "PE", "PP", "PS" ve "PVC" kısaltmaları ile belirtilen plastik türlerini bulmaya çalışın. Ardından her bir farklı tür plastik ambalajdan birkaç küçük parça kesin.
3. Yüzüyor mu, yoksa batıyor mu?
Plastik suda yüzer, öyle değil mi? Bulduğunuz farklı türdeki plastiklerin yüzme özelliklerini inceleyin.
Bir bardağı suyla doldurun. İlk plastik parçasını tamamen suya batırın ve bırakın. Ne olduğunu gözlemleyin: Yüzüyor mu, yoksa en dibe kadar batıyor mu? Her bir tür plastiği aynı şekilde testten geçirin ve yüzdüğünü ya da battığını not edin.
4. Ayrıştır
Normal musluk suyunda hangi tür plastiğin battığını ve hangisinin yüzdüğünü öğrendiniz. Peki, kademeli şekilde tuz ekleyerek suyun özelliklerini değiştirirsek ne olur? Bir bardağı suyla doldurun ve PET, PE, PS ve PVC türündeki plastik parçalarını ekleyin. Şimdi ise bir çay kaşığı tuzu suya ekleyin ve hepsini kısa süreyle karıştırın. Su tekrar durgun hale gelene kadar bekleyin. Bunu dört kez daha tekrarlayın. Böylece bardağa toplamda beş çay kaşığı tuz eklemiş oldunuz. Ne gözlemliyorsunuz?
Neden bazı plastik parçaları suyun üzerinde kalırken bazıları batıyor?
Cevap:
Bunun nedeni farklı maddelerin farklı yoğunluklara sahip olmasıdır: Belli bir miktardaki (kütledeki) bir maddenin yoğunluğu ne kadar fazla olursa, ihtiyacı olan hacim de o kadar azalır. 100 gram ağırlığındaki bir çikolata parçası aslında çok küçüktür. Bunun aksine, 100 gram ağırlığındaki pamuk şeker çok daha fazla yer kaplar. Eğer bir plastik, suya kıyasla daha düşük yoğunluğa sahipse suyun üzerinde kalır. Eğer bir plastik, suya kıyasla daha yüksek yoğunluğa sahipse batar. Burada yaptığımız ise tuz ekleyerek suyun yoğunluğunu değiştirmek. Ne kadar fazla tuz eklenirse, oluşan tuzlu suyun yoğunluğu da o kadar artar. Tuzlu suyun yoğunluğu, batmış olan plastik parçalarından birinin yoğunluğunu aşarsa, o parça yukarı çıkarak yüzmeye başlar.
